Tijdens de openingsplechtigheid van de nieuwe dijk overhandigde Ambassadeur Van Dam de koninklijke onderscheiding van Officier in de Orde van Oranje Nassau aan OGS-directeur Peter Steenmeijer.
“Het zoute water en de smerigheid die de Java Zee en de Baai van Jakarta ..jaar in jaar uit.., telkens weer aandroegen en verspreidden over dit bijzondere Ereveld, kunnen wij voor de komende dertig jaar weren.”
Rechter Robbert S. Croll.
President Oorlogsgravenstichting
Op 25 februari hebben President van de Oorlogsgravenstichting, Rechter Robbert S. Croll, en de Nederlandse Ambassadeur Nikolaos van Dam de nieuwe dijk bij het Ereveld Ancol geopend. Op het Ereveld Ancol liggen meer dan tweeduizend Nederlanders begraven. De begraafplaats ligt temidden van een groot recreatiegebied in Noord Jakarta.
De 320 meter-lange dijk moet het water van de Java Zee tegenhouden.
“Een jaar geleden had ik u hier niet kunnen en willen ontvangen,” vertelde de 62-jarige Peter Steenmeijer tijdens een korte toespraak. “Het ereveld was een grote modderpoel, er reden bulldozers en hijskranen rond, tientallen arbeiders sjouwden zware stenen en zand, en de woeste golven van de Javazee overspoelden regelmatig de pas aangelegde werken. Want zo was het altijd geweest: dit gebied was van oudsher een onbewoond en luguber moeras, gelegen ver buiten de bewoonde wereld, een troosteloos gebied dat regelmatig onder water stond. In de Tweede Wereldoorlog was dit de plek waar de Japanners hun krijgsgevangenen executeerden.”
Het afgelegen moerasgebied in Ancol, Noord Jakarta vormde het decor voor de koelbloedige executies van Nederlandse verzetsmensen tussen 1942 en 1945. Ook onschuldige mensen vonden soms na een lange lijdensweg van martelingen en valse bekentenissen een helse dood. Zoals de 24-jarige Luut Ubels die plotseling gearresteerd werd wegens sabotage. Een Japanse rechtbank veroordeelde haar tot de dood. Achteraf bleek het haar broer, ook L. Ubels genaamd, die verzetsdaden tegen de Japanners ondernam en gezocht werd door de Kempeitai. De executie was echter al voltrokken.
Honderden Nederlanders werden zo dichtbij de haven van Tanjung Priok in het diepste geheim met een Samurai-zwaard onthoofd. De Japanners gooiden vervolgens de lichamen in het moerasgebied dat regelmatig door de Java Zee overstroomd werd. Door het moeraswater en de opkomende zee bevonden de lichamen van de geëxecuteerden zich razendsnel in een vergaande staat van ontbinding wat identificatie na de oorlog bemoeilijkte.
De directeur Indonesië Peter Steenmeijer besloot daarom vorig jaar geen halve maatregelen te nemen, en gaf opdracht tot het bouwen van een grote dijk.
“De zee moest gestopt worden. Het bouwen van de immense dijk was niet eenvoudig. In dit project lag de uitdaging voor de 320 meter lange zeewering in een landdaling van 2cm per jaar, een beperkte ruimte tussen de zee en het eigenlijke Ereveld, de geringe uitvoeringsperiode in verband met het stormseizoen en de slappe ondergrond,” vertelt Hilko Timmer van ingenieursbureau Witteveen + Bos.
Het is het grootste project dat de ambitieuze directeur en kapitein-ter-zee b.d. Steenmeijer ondernam. “Zitten,” beval zijn nieuwe baas in Nederland, Rechter Robbert Croll tijdens de plechtigheid tegen een enigszins geschrokken Steenmeijer. En toen nam de ambassadeur het woord.
“Hij leidt zijn 130 Indonesische personeelsleden in dienst bij de Oorlogsgravenstichting op meer dan voortreffelijke wijze. Onder zijn bezielende leiding is de vervaardiging van de ca 25,000 graftekens van Nederlandse oorlogsgraven gewijzigd van hardhout naar beton.
Hij heeft grote bouwkundige projecten van de Oorlogsgravenstichting in Indonesië tot een goed einde gebracht.”
Ambassadeur van Dam overhandigde de kapitein-ter-zee b.d. Steenmeijer de hoge koninklijke onderscheiding van Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
Live from Jakarta 