Het vliegverkeer in Midden-Java is een chaos door de rokende Merapi. Alle vluchten naar Solo en Yogya zijn geannuleerd. De Merapi zal nog weken roken en vuur spuwen. De voorspelde sprint is een marathon geworden.
Met veel Indonesische vrienden besprak ik de afgelopen dagen de toestand rondom de Merapi. De discussie draaide al gauw om de dood van Mbah Marijan. De 83-jarige ‘sleutelbewaarder’ van de Vuurberg Merapi was in het harnas gestorven. Hij had spiritueel contact met de vuurberg en bewaakte zowel de Merapi als de bewoners die er leefde. In de Javaanse cultuur gelooft men dat mens en natuur onderdeel vormen van een groter geheel. Op dinsdag 26 oktober barstte zijn geliefde vulkaan opnieuw uit. Het plaatsje op de bergrug van de Merapi werd verstikt en verschroeid door kokendhete stoom en as.
Pas een dag later kon het verdrietige nieuws worden bevestigd. Mbah Marijan was niet meer. Ik had hem vier jaar geleden opgezocht, toen ik voor de Telegraaf verslagdeed van de vuurspuwende berg.
In zijn eenvoudige huisje werd ik gastvrij ontvangen door Mbah Marijan. Hij was toen nog redelijk onbekend bij het grote publiek. Maar dat zou snel veranderen. Terwijl de Merapi steeds meer rook en lava uitstootte, werd de sultan en tevens gouverneur van Yogyakarta, Hamengkubuwono de Tiende steeds nerveuzer. Want Mbah Marijan bleef rustig op zijn plek. En met hem duizenden Javanen die liever naar hun ‘Juru Kunci’ luisterden dan naar hun gouverneur. En Mbah Marijan bleek gelijk te hebben. De eruptie van de Merapi in 2006 bleek een grote anticlimax. Dit leidde tot pijnlijk gezichtsverlies voor de gouverneur. En tegelijkertijd won Mbah Marijan nationale en internationale bekendheid met zijn visionaire krachten.
Al snel had het altijd meekijkende bedrijfsleven van Jakarta hem gevonden. Mbah Marijan kreeg een lucratieve deal bij Extra Joss, een energiedrankje dat je superkrachten geeft. Mbah Marijan stond in het televisiespotje zij aan zij met een reusachtige gewichtheffer en een bloedmooie televisiester. De energie van de Merapi zou in het drankje zitten. Mbah Marijan bleek verder geen gierige man. Het flinke bedrag dat hij met de reclame’s kreeg, verdeelde hij rechtstreeks onder zijn buren en dorpelingen. Hij bleef simpel en eenvoudig in hetzelfde huis wonen.
De afgelopen jaren leek hij de aandacht te schuwen. Een oneindig bezoek van journalisten en geïnteresseerden begon zijn leven te domineren. Boven zijn voordeur werd een groot bord geplaatst: ‘Geen ontvangst meer na zeven uur s’avonds.’ Maar Mbah Marijan bleef bezoek ontvangen, waarna hij in het Javaans uitleg probeerde te geven over de Merapi. Op zijn oude dag maakte hij overuren als sleutelbewaarder van de Merapi.
De afgelopen weken waren de grote finale. Terwijl de Indonesische autoriteiten met reusachtige evacuaties bezig waren, bleef Mbah Marijan rustig thuis zitten te wachten. En toen barstte de Merapi uit.
Iedereen verloor direct contact met Mbah Marijan. De vraag is nu waarom hij op de vulkaan is gebleven? Wist hij dat de Merapi ging uitbarsten? Wilde hij tot het einde bij zijn vulkaan blijven? Of is hij ook verrast? In het dorp vielen nog 25 andere slachtoffers, waaronder een jonge Indonesische journalist.
In het cynische Jakarta vragen veel mensen af of Mbah Marijan niet beter naar de autoriteiten had moet luisteren. Waren de 26 doden in het dorp te voorkomen? President Yudhoyono meldde in een toespraak dat Indonesiërs gelovig moeten zijn, maar ook rationeel moeten nadenken. God en wetenschap is met elkaar te combineren. Misschien moet hij dit vaker zeggen. De sultan van Yogya moet nu een nieuwe Sleutelbewaarder uitkiezen. Misschien wordt hij pragmatischer, en is Mbah Maridjan de laatste van zijn spirituele Javaanse generatie.
Live from Jakarta 
Plaats een reactie